Mallik Anbar wuxuu ahaa Nin Adsoonsi Loo Geeyay Hindiya Oo Dhawr Jeer La kala Iibsaday, Laakiin Wuxuu Noqday Boqor Halgamaa iyo Dagaalyahan Raadad Cajiiba kaga tegey Taariikhda Hindiya
#Araweelo _News _Network:
Sheekada Adoonkii Herer Laga Iibsaday Ee Hindiya ka Noqday Boqorka halkan ka akhri:
1595, Ambar waxa uu noqday ra’iisal wasaarihii Ahmadnagar Saldanadii xilligaa , taas oo ay soo food saartay khatar ka imanaysay boqortooyadii Mughal, oo uu hogaaminayay Boqortooyadii (Emperor) Akbar. Mughals waxay qabsadeen inta badan waqooyiga Hindiya, waxayna aad u danaynayeen inay ku daraan Deccan.
Laakiin Ambar, waxa uu noqday mucaarid aad u adag, kaas oo u adeegsaday xirfaddiisa ciidannimo iyo aqoontiisa diblomaasiyadeed si uu isaga caabiyo duullaankii Mughal.
Jahangir oo ahaa wiilka iyo dhaxal-sugaha Akbar, ayaa muujiyay sawiro isagoo Ambar cagta hoostiisa ku burburiya, sida sheekooyinka qaar sheegayaan wuxuu muujinayay nacaybka, guuldarada uu kala kulmay , kuma salaysnayn xaqiiqda, waxayna ku salaysnaayeen sheekooyinkaasi rajada Jahangir oo ahaa wiilka iyo dhaxal-sugaha Akbar markii ay guuldaraysatay iyo dacaayadda. Jahangir jaahwareerkii Malik Ambar wuxuu socday ilaa dhimashadii dambe ee 1626, kaddib qabsashadii Mughal ee Deccan waxay noqotay mid sahlan oo degdeg ah, markii uu meesha ka baxay.
Malik Ambar waxa uu xidhiidh dhow la lahaa dadka loo yaqaan Siddis, kuwaas oo ahaa dad Afrikaan ah oo ku nool Hindiya. Siddiyaal badan ayuu qoray ciidankiisa, wuxuuna xilal muhiim ah ka siiyay maamulkiisa. sidoo kale, wuxuu u hiiliyay beesha Siddii iyo dhaqankooda diineed iyo dhaqankoodaba usii wataan. Siddis ee Gujarat iyo qaybaha kale ee Hindiya waxay ku ixtiraameen geesinimo iyo weliba iyagoo u arkayay awliyo. Mallik Ambar wuxuu ahaa tusaale cajiib ah oo ku saabsan sida Afrikaan-Hindiyaan ah ay u gaadhi karaan guul iyo saamayn Hindiya dhexdeeda.
Sanadkii 1595, Ambar wuxuu noqday ra’iisal-wasaaraha Ahmadnagar Sultanate, taas oo ay la kulmaysay khatar ka timid Boqortooyada Mughal, oo uu hogaaminayay Emperor Akbar. Mughals waxay qabsadeen inta badan waqooyiga Hindiya, waxayna aad u daneynayeen inay ku daraan Deccan sidoo kale. ambar, waxa uu noqday mucaarid aad u adag, kaas oo u adeegsaday xirfaddiisa ciidannimo iyo aqoontiisa diblomaasiyadeed si uu isaga caabiyo duullaankii Mughal.
Waxa uu adeegsaday xeelado dagaal, sida weerarro gaadmo ah, weerarro iyo weerarro ku dhufo oo ka dhaqaaq ah, si uu u dhibaateeyo oo uu u wiiqo ciidammada Mughal. Waxa kale oo uu xulufo la samaystay dawlado kale oo Deccan ah, sida Bijapur iyo Golconda, waxaanu taageero ka doonayay dawlado shisheeye, sida Boortaqiis iyo Cismaaniyiintii. waxa uu ku guulaystay in uu Deccan ka difaaco Mughals muddo ka badan sodon sano,waxana uu kasbaday ixtiraam iyo qadarin cadawgiisa iyo xulafadiisaba.
Malik Ambar waxa uu ahaa shakhsi taariikhda Hindiya si cajiib ah u soo maray, kaas oo ka soo kacay addoonsiga oo noqday hoggaamiye ciidan iyo ra’iisal wasaare ka tirsan Saldanada Ahmad-nagar ee gobolka Deccan. Waxaa lagu tiriyaa inuu abuuray iska caabin adag oo ka dhan ah is balaadhinta Mughal ee dhanka Koonfurta, iyo isagoo soo bandhigay dib-u-habayn badan oo maamul iyo mid ciidan oo qaabeeyay bulshada iyo dhaqanka Deccan.
Bilowgii hore ee Mallik Ambar
Malik Ambar waxa uu ku dhashay 1548 kii waxa uu ku dhashay Magaalada Harar, oo ah magaalo ku taal Bariga dalka Ethiopia, isaga oo loo yaqaan Chapu. Waxaa la sheegay in uu ka soo jeedo qowmiyada Oromada oo inta badan ay beegsadnayeen xilligii Adoonsiga dadka ka ganacsada addoonsiga. Waxa ay waalidkii ka iibiyeen nin ganacsade Carbeed ah, kaas oo u qaaday dalka Yemen, halkaas oo uu haddana ka sii iibiyay.
Adoonsigiisii la kala iibsanayay ayaa ku dhamaaday Baqdaad oo xarunta dalka Ciraaq, halkaas oo uu ka iibsaday Mir Qaasim Al-Baghdadi, oo ah ganacsade taajir ah oo gartay in uu caqligiisa iyo kartidiisaba leeyahay Adoonka Ambar.
Mir Qaasim waxa uu u bixiyay magaca Ambar oo macnihiisu yahay cambar, waxaanu ku baray luqadaha kala duwan oo ay ka mid yihiin Carabiga, Faaris, Turkiga iyo Shareecada Islaamka.
Sanadkii 1575, Mir Qaasim wuxuu keenay Ambar Hindiya, halkaas oo uu ka iibiyay Chengiz Khan, oo ahaa wasiirkii sare ee Ahmad-nagar Saldanadiisii, oo ka mid ah shanta boqortooyadood ee Muslimiinta ee Deccan. Chengiz Khan waxa uu sidoo kale ahaa addoon Xabashi ah oo meel sare ka gaadhay derejada xilka Boqortooyada.
Ambar wuxuu u tababaray arrimaha ciidamadda iyo siyaasadda, wuxuuna ka dhigay ku xigeenkiisa. Ka dib dhimashadii Chengiz Khan ee 1580, Ambar wuxuu noqday nin xor ah wuxuuna bilaabay shaqadiisa hoggaamiye calooshood u shaqeystayaal ayuu sameeyay, kuwaas oo uu kasoo ururiyay ciidan badan oo Afrikaan ah, oo loo yaqaan Siddis, iyo qowmiyada Marathas ee maxalliga ah, wuxuuna u fidiyay adeegyadiisa madaxdii Deccan ee kala duwan. Wuxuu kaloo helay dhulal iyo hanti, wuxuuna ka dhisay saldhig adag Deccan iyo qalcado difaac.
Jahangir, wiilka iyo dhaxal-sugaha Akbar, wuxuu dhaxlay hamiga aabihiis ee ahaa inuu qabsado Deccan oo uu hoos keeno xukunka Mughal. si kastaba ha ahaatee, waxa uu la kulmay caqabad adag oo ah qaabkii Malik Ambar u difaacay, kaas oo soo nooleeyay Saldanada Axmad-nagar oo xoojiyay iska caabintii dawladaha Deccan ee ka dhanka ahaa Mughals.
jahangir waxa uu bilaabay dhawr olole si uu u jebiyo Malik Ambar iyo xulafadiisa, laakiin waxa uu si isdaba joog ah uga niyad jabay awoodda ciidan ee Malik Ambar, xirfada diblomaasiyadeed, iyo xeeladdaha jabhada. Jahangir ma awooddin in uu guul muhiim ah ka gaadho Malik Ambar, sidoo kale ma awooddinin uu qabsado dhufaysyadiisa ama uu ku qasbo inuu is dhiibo. Jahangir waxa aad uga cadhooday Malik Ambar caasinnimadiisa iyo adkaysigiisa, iyo isaga oo ku guul daraystay in uu fuliyo hammigiisa boqortooyo. waxa uu cadhadiisa iyo quudhsiga uu u qabo Maalik Cambaar ku soo bandhigay xusuus-qorkiisii, Jahangirnama, iyo sawirradiisii loo xilsaaray, halkaas oo uu ku sawiray in uu fallaadho ku ganay madaxii uu ka go’ay ee Maalik Cambaar, ama uu cagta hoostiisa ku garaacayo.
Si kastaba ha ahaatee, sawirada ayaa ahaa kuwo aan ku salaysnayn xaqiiqda, laakiin waxay ku salaysan yihiin rajada Jahangir iyo dacaayadda. Jahangir jaahwareerkii uu ka qaaday Malik Ambar wuxuu socday ilaa dhimashadii dambe ee 1626, ka dib qabsashadii Mughal ee Deccan waxay noqotay mid sahlan oo degdeg ah.
Sawirka: William Dalrymple/X, Ra’iisal Wasaaraha Axmadnagar iyo difaaca Deccan
Mallik Ambar ma ahayn dagaalyahan weyn oo keliya, balse wuxuu ahaa maamule aragti dheer iyo ilaaliye dhaqanka. Waxa uu soo bandhigay dib u habayn badan oo lagu sameeyay nidaamka dakhliga, nidaamka dhuleed, nidaamka waraabka, iyo nidaamka garsoorka Deccan. wuxuu kaloo dhiirigeliyay ganacsiga iyo beeraha, wuxuuna sare u qaaday waxbarashadda, farshaxanka, iyo dhismaha. Wuxuu dhisay magaalo-madax cusub oo la yiraahdo Khadki, taasoo markii dambe noqotay Aurangabad, wuxuuna ku qurxiyay masaajido, daaro, beero iyo dhufaysyo. Waxa kale oo uu kobciyay dhaqan isku dhafan oo isku dhafan Islaamka iyo dhaqanka Hinduuga ee Deccan. Wuxuu taageeray luqadda Marathiiga iyo suugaanta, wuxuuna siiyay fursad ay dadka Maratha ku koraan heerarka bulshada iyo siyaasadda. waxaa loo arkaa inuu yahay aasaasihii awoodda Maratha ee Deccan, iyo horudhac u ah hoggaamiyaha weyn ee Maratha, Shivaji.
Mallik Ambar waxa uu dhintay 1626, isagoo 78 jir ah, waxa uu ka tagay geesinimo, xigmad iyo deeqsinimo. Waxaa lagu xusuustaa inuu ahaa mid ka mid ah shakhsiyaadka ugu saamaynta badan uguna cajiibsan taariikhda Hindiya, iyo inuu astaan u ahaa waxtarka Afrikaanka ee ilbaxnimada Hindiya.
Sheekadda Mawduucan waxa qortay oo aannu kasoo Turjunay Timesofindia
Please share with your friends the news and information provided by Araweelo News Network.
Published by Araweelo News Network.
Follow us on Twitter@Araweelonews
Follow us and Like on Facebook@AraweeloNews
Follow us on /instagram@araweelonews
Follow us on TikTok / Tiktok.com/@araweelonews
Follow us on /araweelonews.tumblr.com
SUBSCRIBE to our YouTube channel for more videos: https://www.youtube.com/c/AraweeloTv
Written by Arraale M. Jama, a freelance journalist and human rights activist.
info@araweelonews.com